„Zrozumieć głębię duszy narodu” – konferencja o Wiktorze Zinie w Zamościu

13 września 2025 r. w Zamojska Akademia Kultury odbyła się Ogólnopolska Konferencja Naukowa pt. „Zrozumieć głębię duszy narodu. Wokół twórczości, myśli i życia Wiktora Zina (1925–2007)”, zorganizowana przez Archiwum Państwowe w Zamościu. Wydarzenie upamiętniło 100. rocznicę urodzin Profesora – wybitnego architekta, rysownika, pedagoga i obrońcy dziedzictwa kulturowego.Konferencja odbyła się pod honorowym patronatem Prezydenta Miasta Zamość Rafała Zwolaka.Uroczyste otwarcieKonferencję w sali kinowej ZAK-u rozpoczął Rafał Zwolak – Prezydent Miasta Zamość. Następnie głos zabrał dr Jakub Żygawski, Dyrektor Archiwum Państwowego w Zamościu, który przypomniał o silnych związkach Profesora z Hrubieszowem i regionem oraz o zbiorach Archiwum dokumentujących te więzi.Prelegenci i program konferencjiPierwszą część konferencji poprowadziła dr Ewelina Lilia Polańska, moderując panel dyskusyjny i wprowadzając uczestników w tematykę obrad.Drugą część panelu prowadził dr Jakub Żygawski, Dyrektor Archiwum Państwowego w Zamościu, podkreślając znaczenie spuścizny Profesora Zina w dokumentach i pamiątkach znajdujących się w zasobie Archiwum.Referaty wygłosili: • prof. dr hab. Monika Zin (Saxon Academy of Sciences and Humanities, Lipsk) • dr hab. inż. arch. Piotr Patoczka (Politechnika Krakowska) • dr inż. arch. Izabela Sykta (Politechnika Krakowska) • dr Janusz Kłapeć (Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie) • dr Ewelina Lilia Polańska (Akademia Zamojska) • mgr Maria Fornal (etnograf, wolontariusz APZ) • mgr Katarzyna Poździk (Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Lublinie, Delegatura w Zamościu) • mgr Jolanta Żuk-Orysiak (Muzeum Narodowe w Lublinie) • dr Jakub Żygawski (Dyrektor Archiwum Państwowego w Zamościu)Szczególnie ciepło zapamiętane zostało wystąpienie prof. Piotra Patoczki, który – wspominając swoje spotkania z Wiktorem Zinem – sięgnął po papier i pastel aby na oczach uczestników naszkicować chałupę w stylu polskim. Tą formą narracji nawiązał do samego Profesora, który przez lata w podobny sposób ilustrował swoje opowieści, łącząc słowo i obraz w niepowtarzalny wykład. Ten gest wywołał duże wzruszenie wśród publiczności, przypominając, że sztuka Zina polegała nie tylko na rysunku, lecz także na wyjątkowej zdolności opowiadania o polskim krajobrazie i kulturze. W konferencji uczestniczyły także doktorantki Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej: Weronika Agnieszka Zielińska, Magdalena Marasik, Zofia Frączek i Agnieszka Greniuk.Wystawy i wydarzenia towarzysząceUczestnicy mogli obejrzeć dwie wystawy: 1. „Hrubieszowski dom rodzinny – kontynuowana opowieść”, przypominającą korzenie Profesora Zina. 2. „Inspirując się Zinem”, prezentującą prace studentów inspirowane jego estetyką i przesłaniem.Podczas konferencji odbyła się także premiera książki pt. „Strzępy przebrzmiałego czasu”, wydanej przez Archiwum Państwowe w Zamościu.Uroczyste akcentyPonieważ konferencja odbyła się w wigilię setnych urodzin Profesora, jej zwieńczeniem był urodzinowy tort, którym podzielono się po zakończeniu obrad.Szczególnym momentem było przekazanie Archiwum aktu nadania tytułu Honorowego Obywatela Miasta Hrubieszowa profesorowi Wiktorowi Zinowi, wraz z symbolicznym kluczem do miasta, które wręczyła pani Profesor Monika Zin na ręce Dyrektora Archiwum dr. Jakuba Żygawskiego.Wśród gości honorowych obecna była Janina Gąsiorowska – matka chrzestna statku m/s „Ziemia Zamojska”, Honorowy Obywatel Miasta Zamościa oraz wieloletni darczyńca Archiwum Państwowego w Zamościu, która przekazała do zasobu wiele cennych pamiątek związanych z morzem i działalnością społeczną. Na szczególne podkreślenie zasługuje także wkład Marii Fornal – etnografa i wolontariusza Archiwum, która od lat aktywnie współpracuje przy opracowywaniu i porządkowaniu spuścizny profesora Wiktora Zina. To ona sporządza szczegółowe spisy, segreguje materiały i pomaga rozpoznawać osoby uwiecznione na fotografiach.Zwiedzanie wystawy w Zamojskim Centrum Ilustracji.W przerwie uczestnicy konferencji udali się do Zamojskiego Centrum Ilustracji, gdzie obejrzeli wystawę prac Profesora Zina. Gości oprowadzał Jerzy Tyburski, dyrektor BWA – Galerii Zamojskiej, dzieląc się refleksjami na temat twórczości Profesora i znaczenia jego dorobku dla polskiej ilustracji.Znaczenie wydarzeniaKonferencja zgromadziła liczne grono naukowców, studentów, przedstawicieli instytucji kultury i mieszkańców regionu. Była okazją do naukowej refleksji, ale i do uroczystego upamiętnienia Profesora – poprzez wystąpienia, wystawy, premierę książki, symboliczny tort i przekazanie pamiątek.Wydarzenie potwierdziło, że spuścizna Wiktora Zina pozostaje żywa – inspiruje, uczy wrażliwości i przypomina o potrzebie ochrony „głębi duszy narodu”.#ArchiwumPaństwowewZamościu #APZ #Zamość #WiktorZin #konferencja #publikacja Visit Zamość Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki